Het is kil, donker en nat hier. Het ruikt naar een mengeling van natte aarde, zwavel en een vleugje ammoniak. De lucht pakt op je keel. Talloze spinnen kruipen rond, hun centimeters lange raggen hangen aan het plafond. Ik loop met mijn laarzen door de zuigende modder. In mijn ooghoek zie ik een rat wegschieten.
Ik bevind me in in het riool van Antwerpen; een stelsel van 8 kilometer ondergrondse grachten onder het stadscentrum. Een gids neemt me verder mee in het ondergrondse waterstelsel. Dit water werd in de loop der eeuwen gebruikt voor de verdediging van de stad, voor de handel en transport, voor de lozing van afval en als riool. In de gangen hangen straatnaambordjes. Vroeger werden die gebruikt voor de onderhoudsmedewerkers van het riool. Op deze manier wisten ze waar ze moesten zijn in het geval van een ontstopping. Nu zijn de bordjes nog steeds handig, anders wist ik nu echt niet waar ik was. Ik zie dat we onder de Kaasrui lopen, waar ik vanmorgen nog een Antwerpse sinjoor sprak, om de weg te vragen naar de ingang van de ruien.
Gij zijt goe zot!
Hij had me verwonderd aangekeken en gezegd: “Ge zijt goe zot als ge in de riolen gaat kruipen tussen de ratten en de stank, als er een wonderschone stad boven ligt”.
Hoofdschuddend had hij me de weg gewezen naar de Suikerrui waar de toegang is.
Als ik de eerste meters door de rui loop, denk ik aan de woorden van de man. “Wat doe ik hier? Doe ik dit voor mijn plezier?”. Als we verder gaan door de gangen, slaat mijn afkeer om naar nieuwsgierigheid. De gewelven zijn best indrukwekkend. Deze wandeling is een originele manier om oude verhalen over de stad te horen. Zo leer ik bijvoorbeeld hoe de goederen in vroegere tijden vanaf de Schelde de binnenstad in werden getransporteerd, hoe deze grachten eerst werden gebruikt als open riool en hoe het later een gesloten riool werd.
Onder de Wijngaardstraat in het riool van Antwerpen
We vervolgen onze weg en begeven ons onder de Wijngaardstraat. Het contrast met de bovenwereld kan hier nauwelijks groter zijn. Een uur geleden was ik precies op deze plek, maar dan 3 meter hoger in de Chocalatebox, een knusse charmante tearoom. Daar zat ik te genieten van een warme chocolademelk met een pannenkoek en een croissant omgeven door retro bloemetjesbehang en chocolade in allerlei soorten en maten. De ruimte was gevuld met een zoete cacaolucht. Om iets van de sfeer mee te nemen had ik er Antwerpse handjes in melk en pure chocola gekocht als souvenir voor thuis.
Als we verder glibberen krijg ik een spinnendraad in mijn gezicht. Er woont hier een grote populatie Boskaardespinnen. Deze spinnen leven normaal niet in Belgische contreien, maar door de constante temperatuur en de hoge luchtvochtigheid vinden ze het heerlijk in het riool van Antwerpen en vermenigvuldigen ze zich in hoog tempo.
We lopen onder de Carolus Borromeuskerk die letterlijk bovenop de ruien gebouwd is. Dit bouwwerk in barokke stijl heeft een uniek antiek mechanisme om het grote schilderij boven het altaar 3 maal per jaar te vervangen. Bovendien heeft de kerk heeft een uitgang die uitkomt in de ruien, wat het nut is van deze doorgang is tot op de dag van vandaag nog een mysterie.
Het spookt in de Ruien
Even later onder de Melkmarkt sta ik even stijf van de schrik. Een bulderend en spookachtig geluid daalt op ons neer. Het blijkt tramlijn 11 te zijn die passeert. Mijn schrik blijkt niet helemaal onterecht want in een ver verleden is er wel eens een tram door het dak heen gezakt. Als ik bekomen ben lopen we naar het Schipperskwartier waar we uiteindelijk weer boven de grond komen. Mijn ogen moeten even wennen aan het felle licht. Ik denk nog even terug aan de woorden van de sinjoor en ik zou hem willen zeggen:
“U hebt gelijk! De Antwerpse bovenwereld is inderdaad een stuk schoner dan de Antwerpse onderwereld. Maar zoals ze bij de ruien zeggen: je bent pas in Antwerpen geweest als je in de ruien hebt gelopen. De overige mensen zijn slechts op Antwerpen geweest”.
Informatie over het riool van Antwerpen:
www.deruien.be
Suikerrui 21
Maak vooraf een reservering als je mee wilt met een gids via:
reservaties@deruien.be
De Chocalatebox
Chocalates & Tearoom
Wijngaardstraat 15
Openingsuren: Di-zo: vanaf 10u00 – 17u00.
